إقبال على عين القلب
* إضافة عظيمة لإقبالات *
------------------------------
بقلم : د. ضياء الدين ناير
إقبال على عين القلب
* إضافة عظيمة لإقبالات *
::::::؛؛؛؛؛؛::::::؛( ترجمه آز فارسي به عربى؛::::::::؛؛؛؛:::
" ترجمة من
الفارسية للعربية"
-------------------------------
إقبال على عين القلب
* إضافة عظيمة لإقبالات *
------------------------------
بقلم : د. ضياء الدين ناير
رئيس أكاديمية إقبال (حيدر أباد ،
الهند)
----------------------------
* ترجمة : حامد حبيب _ مصر
-----------------------
العلّامةُ( إقبال) من أعظم
شعراءِ القرن العشرين.
الشخصية الرئيسية في قصيدته ليست الطبيعة ولا العشق الجميل ،
بل هي طبيعة
الحركة والعمل البشري.
.
ويُعتبَر(خان حسنين عاقب) مؤلف الكتاب من عشاق إقبال في القرن الحادي
والعشرين ، تذوق شعر إقبال في طفولته.
الطفولة هي أيضًا زمن الرعونة والنّكات ، ولكن على الرغم من عدم
معرفته بمعنى قصائد إقبال ، إلا أن جوَّ منزل(عاقب) كان لدرجة أن طالب الصف
الثالث لم يكن يستطيع العيشَ دون أن يتأثر بقصائد إقبال.
في العقدَين الثالث والرابع من القرن العشرين ، كان شعر( إقبال) مشهورًا
في كل مكان.... في البيوتِ والمدارس والجامعات ، كانت قصائد ( إقبال) بلُغة الأطفال والكبار.
تم حفظ مجموعة من
قصائد ( إقبال) في مكتبة
"حرصاحب زوخ".
طبعا عائلة (عاقب) لم تكن استثناء من هذه القاعدة.
ف(حسنين عاقب) لديه رؤية وذوق.
لديه دراساتٌ عميقةٌ في الأدب
الأردى والفارسي....
لديه اهتمامٌ خاص بإقبال ، ومقالاتِه
في الكتاب قيد المراجعةِ ، هي دليلٌ على بصيرتِه وعمقِ دراستِه.
أنا أعتبر هذا الكتاب القصير إضافة قيِّمة إلى عاصمة إقبال ، على الرغم من
أنه ليس كتابًا بحثيًا حقيقيًا.
إنه عرض تعبيري وبحثي لشخص كان مع إقبال منذ الطفولة وعلى مرّ السنين
استلهم الكثيرَ من شعرِ إقبال.
إقبال شاعر ومفكر في نفس الوقت.
إقبال ليس فقط رسالته ، ولكن أيضًا
معرفة القيامة.
ما فعله إقبالُ بشعرِه فريدٌ من نوعِه في تاريخِ الشعرِ الإسلامي.
هذا التفرُّد في إقبال جعل(حسنين
عاقب) مُحبًاً له.
ففي بحثه عن إقبال ،نظر إلى مصادر إقبال الفكريّة وتوصّل إلى استنتاج مفادُه
أنه لا يوجد فرقٌ بين إقبال الشاعر وإقبال المثقف ،بل هو
وحدة حقيقية.
إلى جانب المصادر الدينية في كلام إقبال.
هناك أيضا سقوط الحضارةِ وصعود
وسقوط الأمم.
هناك تيارات تاريخية ، وهناك حركات العصر الحديث بالإضافة إلى شرارات الفكر
والحكمة.
إلى جانب التجارب
العلمية ، هناك أيضًا
صراعُ الفلسفات والبحث عن المفقود منها.
إن حديث مثل هذا العالم "إقبال لا يعلم إقبال" كلام غريب ومختلف
وفريد.
والمُعجبون بإقبال يقعون أحيانًا ضحايا للمبالغة،
ويُعبِّر( Valhana) عن إخلاصهم فى هذا...
فى قوله:
"إذا كنت تريد أن تعيش كمسلم، لا يمكن العيش إلا بالقرآن".
كما أعرب مؤلفُ الكتاب عن رأيِه
في قول بعض النقاد إن حُبَّه
للإسلام قد تغلب على
شغف إقبال ووطنيته.
ينسون حقيقةَ أنَّ( إقبال) لا يُظهر أيَّ قسوةٍ في مراعاة
معتقدات وممارسات الإسلام.
في الأساس ، تمنَّى إقبال مثلَ هذا
النظام الدولي القائم على الأخوة،وليكن هناك ثقةٌ إنسانية ووئام وسلامٌ
واتفاقٌ متبادَل بين الأُمم ، وفي ذلك تكون عظمةُ الإنسان عالية ، حيث يكون هناك وفرة
من الأخوَّةِ والمحبةِ الشاملة.
هذه هي النقطة التي يصبح فيها
الجميعُ متحدثاً باسم القِيَم العالمية.
لقد لعن (إقبال)الخائنين للتاريخ
الهندي الحديث ،
( مير جعفر)من البنغال و(مير صادق)
من ديكان.
الأولُ قد خان (سراجَ الدولة) ،والأخيرُ خان (تيبو سلطان).
لقد كُتِبَ الكثيرُ عن (إقبال) ، وسوف
يتم كتابة الكثير والكثير.
يمرُّ الوقتُ،وتستمرّ عقولُ المُفكّرين في إلقاء الضَّوء على أفكار إقبال
بأسلوبِها الجديد.
أنا أعتبرُ هذا الإنجازَ الذي حققه (حسنين عاقب) ، إنجازًا عظيمًا.
.................
أقدر ذلك من أعماق قلبي.
------------------------------------
*اقبال به چشم دل: افزودنی بزرگ بر اقبالیات*
دکتر ضیاءالدین نیر
رئيس
آکادمی اقبال
حیدرآباد، هند
-----------------------
علامه اقبال یکی از شاعران بزرگ
قرن بیستم است. شخصیت اصلی شعر او نه طبیعت است و نه معشوق زیبا، بلکه شخصیت حرکت
و عمل انسان است. .
نویسنده کتاب خان حسنین عاقب از جمله دوستداران اقبال در قرن بیست و یکم به
حساب می‌آید که در دوران کودکی طعم شعر اقبال را چشیده است.
دوران کودکی نیز دوران بی نیازی و
شوخی می باشد اما با وجود آشنا نبودن با معنای اشعار اقبال ، فضای خانه عاقب به
گونه ای بود که دانش آموز کلاس سوم ابتدایی نمی توانست بدون تأثیرپذیری از اقبالیات
زندگی کند.
در دهه های سوم و چهارم قرن بیستم، شعر اقبال همه جا مطرح بود. در خانه‌ها، مدارس و دانشگاه‌ها، اشعار اقبال
به زبان کودکان و بزرگسالان بود.
مجموعه ای از اشعار اقبال در کتابخانه ھرصاحب ذوق نگهداری می شد. البته
خانواده عاقب نیز از این قاعده مستثنی نبودند. حسنین عاقب هم صاحب بیناست و هم
ذوق. او مطالعات عمیقی در ادبیات اردو و فارسی دارد. او علاقه خاصی به اقبال دارد،
مقالات او در کتاب مورد بررسی گواه بصیرت و عمق مطالعه اوست. من این کتاب کوتاه را
افزوده ارزشمندی بر سرمایه اقبالیات می دانم، هرچند این کتاب یک کتاب تحقیقی واقعی
نیست. ارائه‌ای است بیانی و پژوهشی از شخصی که از کودکی با اقبال
همراه بوده و در طول سالیان متمادی به شعر اقبال الهام گرفته است.
اقبال هم شاعر است و هم متفکر.
اقبال نه تنها پیام خود است ، بلکه دانش رستاخیز است. کاری که اقبال با شعر
خود کرده است در تاریخ شعر مسلمانان بی نظیر است. این منحصر به فرد بودن اقبال،
حسنین عاقب را معشوق او کرد. او در جستجوی اقبال به چشمه های فکری اقبال پرداخته و
به این نتیجه رسیده است که میان اقبال شاعر و اقبال روشنفکر تفاوتی نیست، بلکه
وحدت واقعی است. همراه با منابع دینی در کلام اقبال
همچنین سقوط تمدن و ظهور و سقوط
ملت ها وجود دارد. جریان های تاریخ وجود دارد، جنبش های عصر مدرن و همچنین شمع های
اندیشه و خرد وجود دارد.
در کنار آزمایش های علم، مبارزه فلسفه ها و جستجوی گمشده نیز وجود دارد.
گفتار چنین عالمی که «اقبال از اقبال آگاہ نیست» سخن عجیبی و متفاوت و منفرد است.
هواداران اقبال گاهی قربانی اغراق می شوند. والهانا ابراز ارادت می کنند .
سخنگوي حق اين است كه:
گر تو میخواھی مسلمان زیستن
نیست ممکن جز به قرآن زیستن
نویسنده کتاب همچنین دیدگاه خود را درباره واقعیت نظریه دو ملت اقبال بیان
کرده است، برخی از منتقدان می گویند که عشق او به اسلام بر شور و میهن پرستی اقبال
چیره شده است. این نکته را فراموش می کنند که اقبال در رعایت عقیده و اعمال اسلام
هیچ گونه بی مهری از خود نشان نمی دهد.
اساساً اقبال آرزوی چنین نظام بین‌المللی را
داشت که مبتنی بر برادری و اعتماد انسانی، وفاق و صلح و وفاق متقابل ملت‌ها باشد و در
آن عظمت انسان بالا باشد، که در آن برادری فراوان و عشق جهانی باشد. این همان نقطه
ای است که آنها سخنگوی ارزش های جهانی می شوند. اقبال دو خائن تاریخ مدرن هند یعنی
میر جعفر از بنگال و میرصادق از دکن را نفرین کرده است. اولی به سراج الدوله خیانت
کرده بود و دومی به تیپو سلطان خیانت کرده بود.
درباره اقبال بسیار نوشته شده، نوشته می شود و خواهد نوشت. زمان می گذرد،
ذهن های متفکر همچنان با سبک جدید خود، افکار اقبال را روشن می کنند.
من این دستاورد حسنین عاقب را که با نام «اقبال به چشم دل» به میان مردم
آمده است، دستاورد بزرگی می‌دانم.
از ته قلبم قدردانش هستم.
